تأثیر نوسانات قیمت نفت بر سیکل های تجاری ایران:رویکرد مارکف سوئیچینگ

سیکل های تجاری در هر کشوری نوسانات تولید ناخالص ملی را تبیین می کند به طوری که این نوسانات در عملکرد هر کشوری نقش مهمی را ایفا می نمایند. بررسی سیکل های تجاری از این جهت دارای اهمیت می باشد که برنامه ریزی های اقتصادی بدون درک از چگونگی نوسانات تولید ناخالص ملی و علت و ریشه این نوسانات چندان موثر به نظر نمی رسد. لذا نقش شوک های نفتی به عنوان عامل تاثیرگذار در شناسایی و موجبات این سیکل ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است. همچنین وابستگی اقتصاد ایران به نفت سبب شده است که در هنگام نوسانات شدید قیمت نفت یا به عبارتی شوک های قیمتی نفت، اقتصاد ما دچار بحران شود. هدف این پایان نامه تعیین و بررسی سیکل های تجاری ایران و تأثیر نوسانات قیمت نفتی بر این سیکل ها با استفاده از مدل مارکف سوئیچینگ می باشد. در این راستا برای تعیین سیکل های تجاری مدل مارکف سوئیچینگ با میانگین متحرک و اتورگرسیو (ms(m)-arma(p,q)) پیشنهاد می شود. نتایج حاصل از این مدل برای gnp آمریکا حاکی از این است که مدل فوق سیکل های تجاری آمریکا را به نسبت بهتر از مدل همیلتون بیان می کند. در راستای هدف اصلی تحقیق مدل پیشنهادی برای سیکل های تجاری ایران با استفاده از داده های فصلی 1367:1تا 1387:2برآورد شد و نتایج نشان داد که اقتصاد ایران علیرغم داشتن دو دوره رکود 1371:3تا 1371:4 و 1374:1 تا 1374:2 در حال خروج از رکود با رشد ملایم است و رشد با نرخ بالا را در اوایل دوره مطالعه تحقیق تجربه کرده است. همچنین احتمال پایداری رژیم های رکودی، رشد ملایم و رشد بالا به ترتیب 3/0 92/0 و 5/0 است. نتایج بیانگر این است که اقتصاد بیشتر تمایل دارد در رژیم رشد ملایم بماند. برای بررسی اثرات شوک های قیمت نفت بر سیکل های تجاری از دو روش استفاده شد. استخراج شوک های قیمت نفت با استفاده از مدل مارکف سوئیچینگ و برآورد رابطه بلندمدت با استفاده از الگوی هم انباشتگی یوهانسن-جوسیلیوس روش اول برآورد بود. نتایج حاکی از این است که فرضیه تقارن شوک های مثبت و منفی نفتی بر دوران رونق و رکود در اقتصاد ایران مورد تأئید قرار گرفته است. همچنین تاثیر گذاری شوک های منفی قیمت نفت چه در دوران رکود و چه در دوران رونق بیشتر از شوک های مثبت خواهد بود. شیوه دوم به تاثیر تغییر قیمت نفتی بر میانگین سیکل های تجاری و احتمالات انتقال با استفاده از مدل مارکف سوئیچینگ و در نظر گرفتن شوک های نفتی اشاره دارد. نتایج نشان داد که افزایش قیمت نفت احتمال پایداری رژیم رکودی را کاهش و انتقال از این رژیم به رژیم های با رشد ملایم را افزایش می دهد. اما زمانی که از متغیرهای شوک منفی قیمت نفت در مدل استفاده شود میانگین رژیم رکودی کاهش یافته و همچنین احتمال پایداری رژیم رکودی را افزایش و احتمال انتقال از این رژیم به رژیم های رشد بالا و ملایم را کاهش می دهد. با توجه به این نتایج به نظر می رسد در حالتی که شوک قیمت نفتی با تفاضل مرتبه اول قیمت نفت استفاده شود به مراتب نتایج از توجیه بهتری برخوردار است.